Мовазнаўства

Цэтлікі: Царкоўнаславянская мова

Катэгорыі: Слоўнікі

О
Обедница – абедніца.
Обет – абяцанне, зарок.
Обетование – абяцанне.
Обетованная земля – абетаваная зямля.
Обиходный – абыходны.
Обиход – абыход, абыходак.
Обитель – абіцель.
Облачаться – аблачацца.
Облачение – аблачэнне.
Облеченный – адзеты, апрануты.
Обличительное богословие – выкрывальнае багаслоўе.
Обожение – абожанне.
Обручение – 1) (царкоўны чын) абручэнне; 2) (нар.) заручыны.
Обстояние – навала, асада, напасць, напад.
Общественное богослужение – грамадскае богаслужэнне.
Оглашение – аглашэнне.
Оглашенные – аглашэнныя.
Оклад – абклад, аправа.
Окормление – акармленне.
Омовение – амавенне, абмыванне.
Омофор – амафор.
Определение (соборное) – пастанова, рашэнне, азначэнне (саборнае).
Орарь – арар.
Орологион – аралогій.
Освященный – асвячоны, асвячаны, свячоны, пасвячоны, пасвячаны.
Осквернение – апаганенне.
Оскорбление святыни – знявага святыні.
Отдание – адданне.
Откровение – адкравенне.
Отпуст – адпуст.
Отпустительные тропари – адпускальныя трапары.
Отреченные книги – адрачоныя кнігі (апокрыфы).
Отходная – адыходная.
Отшельник – самотнік, пустэльнік.
Очистительные молитвы – ачышчальныя малітвы.
П
Падший ангел – паўшы ангел.
Патриаршество – патрыяршаства.
Певчие – пеўчыя.
Пелена – пакрывала, заслона, палатно.
Первосвященник –першасвяшчэнник, першасвятар.
Песнопевец – песнапевец.
Песнопение – песнапенне, песнаспеў.
Печатание умерших – запячатванне памерлых.
Печать – пячатка; пячаць, адбітак.
Пещера – пячора.
Плат – хуста, палатно.
Плодоносящие – ахвярадаўцы (якія прыносяць у храм плён працы сваёй).
Повечерие – павячэр’е.
Погребение – пахаванне.
Подвижничество – падзвіжніцтва.
Подвижные и неподвижные праздники – рухомыя (пераходныя) і нерухомыя (непераходныя) святы.
Подвизаться – падзвізацца, несці подзвіг.
Покойны (мертвенны) – заўпакойныя.
Покров Пресвятой Богородицы – Пакроў Прасвятой Багародзіцы.
Полиелей – поліелей.
Положение Господа во гроб – палажэнне Госпада ў магілу.
Полунощница – паўночніца.
Поминовение – памінанне.
Помысел – думка, помысел.
Помянник – памінальнік.
Попечение – апека, апекаванне, клопат.
Попечитель – апякун.
Попразднство – пасвята.
Порок – загана.
Поручь (мн. поручи) – поруч (поручы); нарукаўніца (нарукаўніцы).
Последование – паследаванне, чын, паслядоўнасць.
Послушание – 1) паслушэнства; 2) послух.
Послушничество – паслушніцтва.
Посошник – пасашнік.
Поставление – пастаўленне, пасвячэнне ў сан.
Постриг, пострижение – пострыг, пастрыжэнне.
Потребление Святых Даров – спажыванне Святых Дароў.
Потусторонний мир – той свет.
Праздник – свята.
Праотцы – праайцы.
Предание Священное – Паданне Свяшчэннае.
Предложение – ахвярнік.
Предначинательный – пачынальны.
Предпразднство – прадсвята.
Предстояние – 1) стаянне (на малітве), 2) узначальванне.
Предстоятель – прадстаяцель.
Предтеча – 1) Прадцеча; 2) папярэднік.
Прежде всех век – раней усіх вякоў.
Преждеосвященные Дары – Ранейасвячоныя Дары.
Прелесть духовная – падман, зман, аблуда, спакуса.
Преложение – ператварэнне.
Прелюбодеяние – пралюбадзейства.
Преображение Господне – Праабражэнне Гасподняе, (нар.) Спас.
Преобразитися – праабразіцца, перамяніцца.
Преосвященный – праасвяшчэнны.
Преосвященство – праасвяшчэнства.
Преподобный – прападобны.
Преполовение – перапалавенне.
Преставление – спачын, пераход (у вечнасць).
Преступление (закона) – парушэнне (закону).
Пресуществление – пераісненне.
Придел – прыдзел.
Приснодева – заўжды Дзева, Вечнадзева,
Приснопамятный – вечнапамятны, векапомны, незабыўны.
Приснопоминаемый – заўждыпамінаемы.
Присно – заўсёды, вечна.
Присный – 1) вечны, заўсёдны; 2) сапраўдны, ісцінны; 3) бліжні, блізкі.
Присоединение (к Православной Церкви) – далучэнне (да Праваслаўнай Царквы).
Приходский – прыходскі, прыхадскі.
Прихожанин – прыхаджанін, (мн.) прыхаджане.
Причастен – прычасны.
Причастие – прычасце.
Причет – прычт.
Причетник – прычэтнік.
Пробождение агнца – працінанне агнца.
Провидение – правідзенне, провід.
Происхождение Святых Тайн – перанясенне Святых Тайн.
Происхождение честных древ Животворящего Креста Господня – вынясенне пачэсных дрэў Жыватворнага Крыжа Гасподняга.
Промысл – промысл, прамысленне, апекаванне.
Прообразовывать – з’яўляцца правобразам, прадвыяўляць.
Проповедь – пропаведзь.
Просительная ектения – прасіцельная екцення.
Просиять (в подвиге, в земле) – заззяць; просиявший – які заззяў.
Просфора – прасфара (р. прасфары; мн. прасфоры, просфары).
Просфорница – прасфорніца.
Просфорня – прасфорня.
Прощеное воскресенье – даравальная нядзеля.
Псаломщик – псаломшчык.
Псалтирь ж. – Псалтыр м.
Пустынь – пустынь.
Путеводительница – пуцяводніца.
Р
Разлучение души от тела – разлучэнне душы з целам.
Разрешение – 1) вызваленне, адпушчэнне; 2) дазвол.
Разрешительная молитва – адпушчальная малітва.
Распятие – распяцце.
Расстрижение – расстрыжэнне.
Ревнитель веры – паборнік веры, руплівец веры.
Ревность – стараннасць, руплівасць, дбайнасць.
Родильница – парадзіха.
Родительская суббота – памінальная субота.
Рождественский – ражджэственскі, калядны.
Рождество – нараджэнне.
Рождество Иоанна Предтечи – Нараджэнне Іаана Прадцечы.
Рождество Пресвятой Богородицы – Нараджэнне Прасвятой Багародзіцы.
Рождество Христово – Ражджаство Хрыстова.
Руковозложение – гл. Возложение рук.
Рукоположение – рукапалажэнне, хіратонія.
Рукоумывало – гл. Лохань.
Рядовое чтение – радавое чытанне.
Рядовый святый – радавы святы.
С
Светилен – свяцільны.
Светильничная молитва – свяцільнічная малітва.
Свидение – сведчанне, кніга закона, спатканне, запаведзь.
Святейшество – свяцейшасць.
Святейший – свяцейшы (у тытуле).
Святитель – свяціцель.
Святки – калядныя святы, каляды, святкі.
Священник – свяшчэннік, святар.
Священнодейственный – свяшчэннадзейны.
Священнодействие – свяшчэннадзейства, свяшчэннадзеянне.
Священнодействовать – свяшчэннадзейнічаць, свяшчэннадзеяць.
Священноначалие – свяшчэннаначалле, іерархія.
Священство – свяшчэнства.
Седален – сядальны.
Седалище – сядалішча.
Седмица – тыдзень, сядміца.
Сень – 1) цень; 2) засень, зацень; 3) навес.
Скверна – нечыстата, бруд.
Славословие – славаслоўе.
Служебник – Служэбнік.
Смирение – пакора, пакорлівасць, смірэнне.
Смиренномудрие – пакорнамудрасць.
Снисхождение – 1) сыходжанне; 2) пагада.
Совершать (богаслужэнне) – правіць, служыць, здзяйсняць (таінства), выконваць (абрад).
Совершитель (таинства) – выканаўца (таінства).
Совесть – сумленне.
Солея – салея.
Сопрестольный – супрастольны.
Сорокоуст – саракавуст.
Сослужение – саслужэнне.
Сосуд – 1) (богаслужэбны) сасуд; 2) (Духа) умяшчальня, ёмішча; 3) пасудзіна.
Сочельник – сачэўнік; (нар.) куцця, каляда.
Спасение – спасенне, збаўленне, выратаванне, уратаванне; ратунак, паратунак.
Спаситель – Спасіцель, Збавіцель.
Сплошная седмица – гл. Всеядная седмица.
Срачица – сарочыца.
Сребролюбие – срэбралюбства.
Сретение – Стрэчанне.
Старец – старац.
Старчество – старацтва.
Стих – верш...
Стихарь – сціхар.
Стихира – сціхіра.
Стихирарь – сціхірар.
Столпник – стоўпнік.
Страстной – Страсны.
Страстотерпец – пакутнік, страстацерпец.
Страсть – 1) страсць; 2) пакута, мука, мучэнне.
Стручец – памазок.
Стяжание – набыццё, здабыццё; набыванне, прыдбанне; набытак.
Сугубая ектения – сугубая екцення.
Сугубый – падвойны, дваісты; узмоцнены.
Суеверия – забабоны, прымхі.
Сыропустная седмица – сырапусны тыдзень.
Т
Таинство – таінства; таямніца, тайна.
Тайна исповеди – таінства споведзі; тайна споведзі.
Творец – Тварэц, Творца, Стваральнік, Стварыцель.
Тезоименитство – тэзаімяніцтва, імяніны.
Теплота – цеплата; цеплыня, цяпло.
Требы – трэбы.
Требник – Трэбнік.
Трезвон – трызвон.
Триодь – Трыёдзь.
Триодь Цветная – Трыёдзь Цвятная.
Трисвечие – трохсвечнік.
Трисвятое – Трысвятое.
Трипеснец – трыспевец.
Троеперстие – трохперсце.
Троица – Троіца, (нар. свята) Сёмуха.
У
Уединение – самота, адзінота, адасобленасць.
Умерщвление плоти – умярцвенне плоці.
Умиление – расчуленасць, замілаванне.
Умное делание – духамысленная дзейнасць.
Упокоение – упакаенне.
Усекновение главы Иоанна Предтечи – Усекнавенне галавы Іаана Прадцечы.
Усопший – спачылы.
Успение – Успенне.
Устав – 1) (богаслужэбны) Устаў; 2) (юрыдычны) статут; 3) (від пісьма) устаў.
Усыпальница – усыпальніца, пахавальня.
Утварь – начынне.
Утешитель – уцяшыцель.
Утреня – утраня.
Ф
Фитиль – кнот.
Х
Хвалитны – хвалітныя.
Хула – блюзнірства, знеслаўленне, знявага.
Хуление – блюзнірства, знеслаўленне, зневажанне.
Хульный – блюзнірскі, зняважлівы.
Ц
Цветная Триодь – Цвятная Трыёдзь.
Ч
Часослов – Часаслоў.
Часы – гадзіны.
Чаша – чаша.
Четвероевангелие – Чатырохевангелле.
Чётки – пацеркі, чэткі.
Четыредесятница – Чатырохдзесятніца.
Чинопоследование – чынапаследаванне.
Чревоугодие – чэравадагаджанне.
Чтец – чытальнік.
Чудо – цуд.

“Царкоўнае слова” №№11-34, 2004, №№1-2, 2005